Đầu Tư Đổi Mới Sáng Tạo: Cần Thay Đổi Tư Duy ‘Mua Rẻ Nhất’ Trong Luật Đấu Thầu. Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, Việt Nam (VN) đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc phát triển khoa học và công nghệ (KHCN). Một trong những vấn đề lớn nhất khiến cho đổi mới sáng tạo gặp khó khăn, và buộc nước ta phải phụ thuộc vào công nghệ cũ, chính là tư duy “mua rẻ nhất” trong Luật Đấu thầu. Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này và chúng ta có thể giải quyết nó như thế nào?

Tình Trạng KHCN Tại VN

Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu rõ những vấn đề nghiêm trọng trong việc phát triển KHCN tại VN. Ông cảnh báo rằng, nếu chúng ta vẫn giữ tư duy tìm kiếm giá thấp trong đấu thầu, VN sẽ chỉ có thể thu hút công nghệ lạc hậu và có nguy cơ trở thành “bãi rác công nghệ” của thế giới. Điều này thật sự nguy hiểm, đặc biệt khi mà dân số VN dự kiến sẽ vượt 120 triệu vào năm 2045.

Những Thách Thức Chính:

1. Phụ Thuộc Vào Công Nghệ Cũ: Với tư duy “mua rẻ nhất”, VN thường nhập khẩu những thiết bị đã lỗi thời từ nước ngoài.
2. Sự Cạnh Tranh Thấp: Các doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), gặp khó khăn để cạnh tranh với các tập đoàn lớn và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
3. Thiếu Đầu Tư Vào Nghiên Cứu: Cấu trúc pháp lý hiện tại không khuyến khích việc đầu tư vào nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Nguyên Nhân Đưa Đến Tư Duy “Mua Rẻ Nhất”

Cách thức đấu thầu với tư duy “mua rẻ nhất” đã được đưa ra để đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong mua sắm công. Tuy nhiên, điều này lại dẫn đến những hậu quả tiêu cực, cụ thể như:

1. Mua Sắm Công Nghệ Kém: Những sản phẩm công nghệ thường là thiết bị đã lỗi thời, không còn hiệu quả.
2. Kìm Hãm Đổi Mới Sáng Tạo: Mô hình hiện tại không khuyến khích đầu tư lâu dài vào nghiên cứu và đổi mới.
3. Cạn Kiệt Nguồn Lực Tài Chính: Chỉ chú trọng vào giá rẻ làm cho doanh nghiệp không có đủ tài chính để phát triển công nghệ trong nước.

Đường Hướng Đổi Mới: Cần Thay Đổi Luật Đấu Thầu

Để VN không trở thành nơi chứa đựng các công nghệ lỗi thời và thúc đẩy sự phát triển bền vững, việc cải cách Luật Đấu thầu là vô cùng cần thiết. Những bước cần thực hiện gồm:

1. Loại Bỏ Tư Duy “Mua Rẻ Nhất”: Thay vào đó, nên ưu tiên cho các công nghệ có giá trị cao hơn.
2. Thúc Đẩy Đầu Tư Vào KHCN: Cần có cơ chế để đầu tư vào nghiên cứu, giúp các nhà khoa học tập trung vào đổi mới.
3. Khuyến Khích Hợp Tác Giữa Nhà Nước Và Doanh Nghiệp: Tạo ra môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Chiến Lược Để Thúc Đẩy Đổi Mới Sáng Tạo

Dưới đây là một số chiến lược cần thiết để tạo ra một môi trường sáng tạo và thúc đẩy công nghệ tại VN:

1. Thành Lập Quỹ Nghiên Cứu Công Nghệ Tại Các Trường Đại Học: Giúp sinh viên và giảng viên tiếp cận công nghệ hiện đại và phát triển dự án nghiên cứu.
2. Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Trong Nghiên Cứu Khoa Học: Các chi phí nghiên cứu cần được tính vào chi phí sản xuất và cho doanh nghiệp lợi ích thuế khi đầu tư vào công nghệ.
3. Cải Cách Cách Thức Quản Lý Trong Các Trường Đại Học: Đảm bảo quyền tự chủ trong nghiên cứu khoa học.

Những Lĩnh Vực Cần Tập Trung Đầu Tư

Để có sự phát triển bền vững và thích ứng với xu thế toàn cầu, VN cũng nên đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ chiến lược như:

1. Trí Tuệ Nhân Tạo (AI): AI đang trở thành nền tảng cho nhiều ứng dụng trong tương lai, từ sản xuất đến dịch vụ.
2. Công Nghệ Năng Lượng Tái Tạo: Đầu tư vào năng lượng sạch không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tạo ra việc làm mới.
3. Công Nghệ Vũ Trụ: Nâng cao khả năng cạnh tranh và ứng dụng KHCN vào nhiều lĩnh vực.

Kết Luận

Việc thay đổi tư duy từ “mua rẻ nhất” sang đầu tư vào công nghệ hiện đại và đổi mới sáng tạo là điều cần thiết để VN thoát khỏi tình trạng phụ thuộc vào công nghệ cũ và nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu. Nếu không có sự thay đổi trong chính sách và một kế hoạch đầu tư rõ ràng, kinh tế VN có thể sẽ gặp khó khăn trong tương lai.

VN cần phải hành động ngay, lập kế hoạch và phân bổ ngân sách một cách khôn khéo để đầu tư cho nghiên cứu khoa học. Chính sách hỗ trợ thực sự cần thiết để phát triển một nền kinh tế số bền vững và tiên tiến trong tương lai.

“`